Ανοσμία: Τι προκαλεί την απώλεια όσφρησης;
Όσφρηση και αντίληψη των οσμών
Η όσφρηση είναι μια πολύ σημαντική αίσθηση. Μας βοηθάει να χαρούμε τις όμορφες μυρωδιές γύρω μας, αλλά και μας προστατεύει, ανιχνεύοντας τις δυσάρεστες ή επικίνδυνες οσμές. Επιπλέον, με την αντίληψη των αρωμάτων των φαγητών, αναδεικνύει και ενισχύει τη γευστική απόλαυση.
Το όργανο της όσφρησης είναι μία μικρή περιοχή στο ανώτερο και στενότερο τμήμα της ρινικής κοιλότητας, εκεί που το ρινικό διάφραγμα ενώνεται με το πλάγιο τοίχωμα. Τα εξειδικευμένα οσφρητικά κύτταρα διεγείρονται από τις οσμές με χημικό τρόπο. Λεπτές νευρικές ίνες, που διαπερνούν το λεπτό διάτρητο οστό της βάσης του κρανίου, μεταδίδουν το ερέθισμα από τη μύτη στους πρώτους εγκεφαλικούς σταθμούς, τους οσφρητικούς βολβούς, που βρίσκονται ακριβώς από πάνω. Από εκεί, εξειδικευμένα νεύρα μεταφέρουν την πληροφορία στα οσφρητικά κέντρα του εγκεφάλου, όπου οι οσμές καταγράφονται και κωδικοποιούνται.
Τι μπορεί να προκαλέσει μείωση στην όσφρηση;
Περίπου 1-2% των ανθρώπων υποφέρουν από μειωμένη όσφρηση (υποσμία) ή και πλήρη κατάργησή της (ανοσμία). Στις περισσότερες περιπτώσεις το πρόβλημα είναι προσωρινό, όπως στα πλαίσια ενός κρυολογήματος, ή αναστρέφεται με κατάλληλη θεραπεία, όπως στη χρόνια ρινίτιδα και στους ρινικούς πολύποδες, αλλά μπορεί να είναι και μόνιμο.
Μερικές πιθανές αιτίες μόνιμης υποσμίας ή ανοσμίας είναι:
- Ιώσεις,
- Έκθεση σε ερεθιστικές ουσίες: Κάπνισμα, τοξικά χρώματα, διαλυτικά, αμμωνία, κοκαϊνη.
- Εκφύλιση λόγω ηλικίας
- Εκφυλιστικές νόσοι του εγκεφάλου: Πάρκινσον, Αλζχάιμερ, κατά πλάκας σκλήρυνση.
- Κρανιοεγκεφαλική κάκωση: Πολλές φορές, και μόνο ο κραδασμός της κάκωσης, μπορεί να προκαλέσει απότομη ολίσθηση του εγκεφάλου πάνω στη βάση του κρανίου και αποκοπή των λεπτών οσφρητικών νηματίων.
- Όγκοι της μύτης και του εγκεφάλου
- Εγχειρήσεις στη μύτη ή τον εγκέφαλο
- Ενδοκρινολογικές νόσοι: Υποθυρεοειδισμός, κύηση, Addison, Cushing, Σακχαρώδης Διαβήτης.
- Ψυχιατρικές νόσοι
- Ακτινοθεραπεία
Πώς γίνεται διάγνωση της υποσμίας
Οι ασθενείς παραπονούνται ότι δεν μυρίζουν αρώματα και άλλες μυρωδιές, ενώ νοιώθουν αλλοιωμένη και τη γεύση των φαγητών. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος θα κάνει μία λεπτομερή γενική ΩΡΛ εκτίμηση και θα εξετάσει προσεκτικά τη μύτη με το ενδοσκόπιο.
Ο έλεγχος της όσφρησης γίνεται παραδοσιακά με παρουσίαση διαφόρων οσμών, όπως καφέ, καπνού, κακάο ή μπαχαρικών. Στην Ελλάδα υπάρχει πρόσφατα διαθέσιμο ένα τεστ με δώδεκα αρωματισμένους μαρκαδόρους, τους οποίους ο ασθενής μυρίζει και στη συνέχεια επιλέγει τη σωστή από τέσσερις απαντήσεις. Το τεστ αυτό γίνεται και στο Ρινολογικό Κέντρο Αθηνών, στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Εκτός από τα παραπάνω, μπορεί να απαιτηθεί έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία και εξετάσεις αίματος.
Θεραπεύεται η υποσμία και η ανοσμία;
Ο νέος κορωνοϊός προκαλεί απώλεια της όσφρησης σε 60 – 80% των ασθενών, συχνά και ως μοναδικό σύμπτωμα. Τις περισσότερες φορές, η όσφρηση επανέρχεται σε ένα μήνα, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις η απώλεια μπορεί να επιμείνει περισσότερο, να υποτροπιάσει αργότερα ή να εξελιχθεί σε αλλοίωση των οσμών (παροσμία). Πέρα από την Covid, οι συχνότερες αιτίες προσωρινής υποσμίας είναι οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού, οι οποίες με κατάλληλη υποστηρικτική αγωγή υποχωρούν σε λίγες μέρες. Η χρόνια ρινοκολπίτιδα, με ή χωρίς πολύποδες, συχνά προκαλεί μακροχρόνια μείωση της όσφρησης και απαιτεί εξειδικευμένη εκτίμηση και αντιμετώπιση από τον ειδικό ιατρό. Στις περιπτώσεις που ο διαγνωστικός έλεγχος δεν καταλήγει σε συγκεκριμένη αιτία, ένα σχήμα κορτιζόνης από το στόμα μπορεί να είναι χρήσιμο, ιδιαίτερα όταν η συνολική διάρκεια του προβλήματος δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες.
Οσφρητική Εκπαίδευση
Σε περιπτώσεις λοιμώξεων, τύπου Covid, όταν η όσφρηση καθυστερεί να επανέλθει, μια νέα θεραπευτική προσέγγιση, έχει δείξει σε κλινικές μελέτες αισιόδοξα αποτελέσματα. Ο ασθενής μυρίζει συγκεκριμένες και γνώριμες σε αυτόν οσμές 3 ή 4 φορές την ημέρα, ενώ σκέφτεται την οσμή που θα έπρεπε να μυρίζει. Αυτή η μέθοδος φαίνεται ότι βοηθά την επάνοδο της οσφρητικής μνήμης και επιταχύνει την αποκατάσταση.
Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται σε αυτή την ιστοσελίδα έχουν σκοπό τη γενική ενημέρωση και δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την επαγγελματική ιατρική συμβουλή ή την εκτίμηση μετά από εξέταση από ειδικό ιατρό. Ο συντάκτης δεν μπορεί να αναγνωρίσει καμία ευθύνη για βλάβη που τυχόν προκύψει από κακή χρήση των πληροφοριών αυτών.